Iets voor op het brood?

Oh, wat had ik er moeite mee de eerste jaren dat ik in Denemarken woonde. Wát hoort bij wát en wát kan echt niet geserveerd worden.

Mogen er rode bietjes bij de ham? 

Mag er een uitje op de roastbeef?  Kun je een gesneden eitje op wit brood leggen?

Nee, nee, nee, dat kan niet. Dat hoort niet bij elkaar!

(Het zal je de kop niet kosten, maar echte Denen zouden eraan voorbij gaan)

Hieronder zie je een plaatje met gewone "håndmadder". Sneetjes roggebrood met beleg - voor het niet zo sjieke eten.

Oh ja, de Denen eten allemaal roggebrood. Dat kun je in talloze varianten kopen.

Casellerrib met met uiringen, "sky" en een stukje tomaat.

Rostbief met remoulade, "peberrod" (mierikswortel), tomaat en een schijfje augurk.

Gekookt ei met garnalen, tomaat en augurk.

Gebraden gehakt met rode kool, tomaat en komkommer.

Rookvlees met een reepje ei, stukjes paprika en tomaat.

Gekookte ham met mayonaise, asperge, tomaat en komkommer.

Gerookt spek met "sky", ui en tomaat.

Smørrebrød is een ander verhaal. Dat kan een hele maaltijd vervangen. Dat is het feestelijkste roggebrood.

Hier zie je bijvoorbeeld, twee gebakken scholfilets op een sneetje roggebrood met sla. Daarbovenop remoulade, een schijfje citroen, komkommer en tuinkers.
Of twee schijven paté met augurkjes, paprika en stukjes bacon.
Wat dacht je van een sneetje met ei, garnalen, augurk, mayonaise, citroen, tuinkers en tomaat..

Hoogbelegd, noemt men het ook.

Een broodje kaas kun je hier natuurlijk ook maken, maar dat doet niemand. Een heel broodje en daartussen één plakje kaas? Forget it!

Snap je dat het best een langdurig proces is voordat je weet wát er nu eigenlijk bij wát past?!

Psst: ik maak voor mezelf vaak gewoon een boterham met kaas. Op roggebrood wel te verstaan, want zo'n lekker volkoren als in Nederland is hier niet te koop. 't Is overal wat. Wat hebben we het toch goed, nietwaar?

Oesters.

"Oh, ik wil graag een keer proeven hoe oesters smaken" zei Ivona, toen we hen gisteren bezochten in een vakantiehuisje op het eiland Mors (uitspraak moors). "Ik heb gezien dat je er drie kunt bestellen samen met een glas champagne in Nykøbing Mors. Maar ze zijn nogal dyr".

Wij wandelden naar de Limfjord 
 die hier Salling Sund heet.

"Kijk al die oesterschelpen", zeiden wij; "die zullen wel leeg zijn".

 Jeff stapte met zijn sandalen het water in en nam er eentje op die nog helemaal intact was.

 Philip ging ook "plukken" en binnen een mum van tijd hadden we er veertien!

 Het zomerhuisje ligt nog geen vijf minuten verder; daar werden de oesters geopend en .... smullen maar!

En dan zegt iedereen....zijn die nu echt 25 kronen per stuk waard?!

 Tja....
 We dronken geen champagne, maar een heerlijke koude Riesling.

(Later ging er een heerlijk rum-likeur rond, waar de heren van genoten.....; ik was de bob) 

Ik moet eerlijk zeggen dat ik nooit echt op Mors geweest was. 
Ooit een keer gepasserd. 
Wat is het daar mooi zeg! Nu had ik volgens afspraak de zon meegebracht en dat helpt natuurlijk ook.

Ik verwachtte een vlak eiland, zoals de eilanden in het zuiden van het land. Maar dit eiland is heuvelig; heeft zelfs een hele hoge klit (duin) en ligt daar zo prachtig in het midden van de Limfjord.

 Het is wel een eind rijden van ons af. De snelweg gaat maar tot Herning; daarna kronkelen de wegen zich door het mooie landschap.

 Het was een schattig huisje; kijk eens wat een uitzicht vanaf het terras. Ivona heeft hier haar yogamat neergelegd en doet haar dagelijkse oefeningen hier met de kijk op het water.

Dag mooi Mors.
Ik kom er zeker nog een keertje terug.

Nu Randers

We maakten weer een treinreisje, dit keer naar Randers om het Regnskov - het overkoepelde regenwoud te bezoeken. Je móet een plaatskaartje hebben en het kan lastig zijn om een tijdstip te vinden voor vier personen. Wij zaten daarom al om tien voor acht in de trein. Nu ligt Randers ook weer niet naast de deur, de treinreis duurt even lang als die naar Kopenhagen. Maar iedereen moet zitten, dat geeft veel rust. En het landschap glijdt voorbij zonder auto-stress en ongemerkt. Zo hoorden we bij de eersten die naar binnen konden in het regenwoud.
Jaa, ook hier: 50% korting op de tickets!

Randers Regnskov is echt prachtig! 

Hier zijn we in Zuid Amerika en bewonderen onder andere de vlinders, slangen en vogels.

 Als je daarna ook Afrika en Azië hebt gezien, dan kun je buiten zien dat er een groot gebied in aanleg is voor Scandinavische dieren. 

Er is zoveel ruimte daar in Randers.

We gingen "de stad" in om wat te eten; we keken wat rond in de winkeltjes, kochten wat kleinigheidjes, schuilden voor de heftige regenbuien en namen de trein terug naar huis.

Weer zo'n fijne dag

In het midden.

De reisduur - met de trein - van Fredericia naar København is 1 uur en 50 minuten. Met de sneltrein wel te verstaan, die alleen stopt in Odense. Als  je de stoptrein neemt doe je er een uur langer over. De hoofdstad ligt dus nogal in een uithoek van het land.
Maar ooit lag de stad in het midden van het Deense rijk.

Dat was tijdens het regime van koning Christan de vierde. Hij was degene die heel veel bouwwerken liet verrijzen, hieronder ook de Rundetårn die wij afgelopen donderdag bezochten. 
Aan de rechterkant van de gang die naar boven voert is een opening - een gat waar je naar binnen kunt. Dan sta je op een glazen plaat precies in het midden van het land -  het midden van toen.

De koning en zijn gezanten konden toendertijd met paard (en wagen) naar boven rijden. Alleen op het laatst moet je een trap op.

• Door de vele oorlogen moest Denemarken veel land afstaan. Vooral na de slag van Waterloo moest Denemarken boeten voor het feit dat ze Napoleon "gesteund"hadden. Kopenhagen werd gebombardeerd door de Franse keizer en men moest een groot gedeelte van de vloot overdragen. Dat gaf weer oorlog met Engeland.

In het vredesverdrag verloor men:
Halland, Skåne en Blekinge, die werden Zweeds, Gotland ook.
Bornholm mochten we houden.
Noorwegen werd zelfstandig - bevrijdt van het juk van Denemarken.

alleen het witte was Deens

Tja... in 1865 verloren we Noord Sleeswijk aan de Pruisen, maar zoals eerder verteld sinds hoort dat sinds 1920  toch weer bij Denemarken. Een stukje geschiedenis.
Het kan verkeren!

Ud og Se..

"Ud og Se med DSB" luidt de slogan.
Ga erop uit met de trein, betekent het. En dat doen we dan ook.
Omdat er weinig toerisme is en verwacht wordt heeft DSB (de Deense Staatsbaan) in overleg met de regering  een aanbieding waar je gewoon geen "nee" kunt zeggen.
Een hele week reizen met trein, metro en/of bus voor: 299,00 kronen. Dat is nog geen 40 Euro!
Tel daarbij op dat alle musea, attracties en bezienswaardigheden slechts de helft van de prijs zijn....wat een aanbod!

Wij togen naar Kopenhagen - København (uitspraak kjeuwenhaun), dochter, kleinzoon en ik om de panda's te bekijken in de Zoo; wat was het lang geleden dat ik in de dierentuin van Kopenhagen was.

Kijk hem daar zitten op z'n dooie gemak lekker bambus te eten. 
Het vrouwtje lag te slapen in de schaduw, maar hij zat daar pontificaal voor de ramen van het restaurant.  De panda's zijn uitgeleend door China; ooit moeten ze weer terug, dus moet er goed op ze worden opgepast. Vorig jaar was er grote paniek, want eentje was uitgebroken. Gelukkig hebben ze die weer gevonden, want anders...



We zagen ijsberen die je ook onder water kon zien zwemmen. Wat zien ze er dan elegant uit. We zagen het nieuwe olifantverblijf. De twee Tasmaanse duiveltjes die het kroonprinsenpaar kreeg bij hun huwelijk. We zagen alles in het ene gedeelte; het safariegedeelte sloegen we over, dat kunnen we hier in Givskud zien en we wilden ook nog wat van de binnenstad zien.

Met de bus terug naar het Centraal Station en vandaar wandelden we langs Tivoli, over het Raadhuisplein, over Strøget, langs het Storkespringvand, het vernieuwde Kongens Nytorv met de schouwburg... 

langs Nyhavn en 

het Ofeliaplein , waar het nieuwe koninklijke theater ligt met het operahuis aan de overkant (en waar je mag zwemmen)

Verder naar Amalienborg, de koninklijke paleizen. Het zijn er vier. In het ene woont de koningin, het andere wordt bewoond door de kroonprins, zijn vrouw en de vier kinderen. Een paleis heeft een aantal presentatieruimtes en in het andere zijn logeerkamers (het zullen wel suites zijn).

We landden bij "la Glace" een conditorie sinds 1870 waar we heerlijke taart aten..

Weer verder, langs het slot Rosenborg waar de kroonjuwelen worden bewaard, langs het park Kongens Have, terug door de stad en we klommen helemaal tot de top van de Rundetårn.

We gingen eten op Kultorvet; het kolenplein en slenterden met vermoeide voeten terug naar het station.

 Over de Storebælt.

Een treinreis van 1 uur en 50 minuten. 

Tja, ik kom er ook niet iedere dag.

Skål!

Natuurlijk.

Gisterenavond keek ik op tv naar het programma "Leer het van de meesters".

Als eerste kwam "meesterkok" Rasmus Kofoed van het restaurant Geranium in Kopenhagen op de buis.

Ja, een echte meester. Het restaurant heeft 3 Michelinsterren en in 2011 won hij de voorname Bocuse d'Or prijs.

Eigenlijk....tja...eigenlijk is het een kwestie van kunnen proeven en smaken kunnen combineren. 

Eigenlijk....is het gewoon heel simpel eten.

Hij gebruikt de dingen die gewoon (ook wild) in de natuur groeien. Of de producten die een ieder gewoon in huis en tuin heeft.

En eigenlijk is het héél duur eten met simpele ingrediënten.

Nu gaat er bij mij een lichtje op. Wij reden vorige week langs een veld vol met bloeiende bieslook. Ik knip normaal de knoppen ervan af en gebruik alleen de stengels. Maar de beroemde kok gebruikt én de knoppen én de bloem.

Van restjes kaas - vooral diegene die een beetje zout is, maakt hij een hele simpele kaassaus. Water in de pan; de grof geraspte kaas erbij en heel rustig een half uurtje laten pruttelen op het fornuis. Het bovenste eraf scheppen en hiervan een beetje over de sla druppelen; de rest zeven en door het gerecht roeren.

Ach, ik zal je verder niet plagen met de rest, maar het inspireert wel.
Vandaag maakte ik daarom heerlijke limonade van de rabarber en bessen uit de tuin.

Schottelslet.

Unne schottelslet; zo noemde ons oma de vaatdoek.
En de schottelslet ging elke dag de was in.
Dat doe ik nog steeds en hier met die warme dagen neem ik vaak twee keer per dag een schone. Wat ruiken die dingen vies in de hitte! Bacteriebommen! Dan maar wat extra wassen, nietwaar.

Hoe kom ik nu op die schottelslet?!
Wel, ik keek gisterenavond naar een concert met André Rieu op het plein in Maastricht. Daar spreekt hij dat mooie Limburgs. Nee, een Limburger ben ik niet. Niet eens een Brabander van geboorte. Maar sommige woorden glijden over de dialectgrenzen heen. Juist ja, schottelslet. En dan ben ik weer even kind bij oma.

Ha, galgen voor bretels. Wij hadden ook stieken achter op de fiets en een verwaand persoon noemden we strèllek.
Zie je de sep? Da's drop. We maakten sepwater van laurierdrop.
En flodderbone...die lust ik nog steeds niet!