Uit het oog

Gisteren keken we binnen bij het kleine museum "Kellersminde" en ik was er de hele dag ietwat gedeprimeerd van. Niet over wat er te zien was maar meer van wat er lezen stond. De Kellerske instellingen zijn/waren een begrip in dit land. Net als overal ter wereld zijn en waren er mensen die buiten de norm vielen. Oftewel lichamelijk of geestelijk ziek, zonder vaste woon-en verblijfplaats, dieven, prosituees, doofstomme of gewoon "van lage afkomst" en verwaarloosd. Het Kellerske begon eigenlijk met het onderwijzen van dove- en slecht horende/sprekende kinderen. Er was een lange wachtlijst, omdat Johan Keller ervoor zorgde dat deze kinderen ook een vak of handwerk leerden. Johan stierf jong. Zijn broer Emil ging door met de "dovenschool" maar zijn zoon Christian Keller erfde de school voor "zwakzinnigen". Een optelling in het hele land vertelde dat er ook in Jutland behoefte was aan onderdak en scholing voor deze mensen. Christian vond dat frisse lucht het allebeste was voor deze "idioten" en omdat het moeilijk was om geschikte behuizing te vinden bouwde men nieuw. Op de mooiste plekken van het land. Met bos, strand, wei en water. Een ervan lag in Brejning bij Vejle. Het ligt er nog, maar is nu verbouwd tot een lux hotel.

Met de slagzin: 

"Ingen er pligtig til mere, end hans evner rækker."-"Niemand is verplicht om meer te geven dan zijn/haar capciteiten reiken" werd het idee gepresenteerd en na lang touwtrekken goedgekeurd door de toen heersende regering zodat er een enorme geldsom geleend kon worden. In juni 1899 kon de instelling in gebruik worden genomen en er woonden destijds 600 personen. Dit aantal werd vele malen verdubbeld in de volgende jaren.

MAAR in de 1920 en 30'er jaren opstond het begrip erfenis-hygiëne met het idee dat sociale competencer geërfd werden. 

De staat wilde een verspreiding verhinderen en en 1911 kocht Christian Keller het eilandje Livø, waar geesteszieke, zwakzinnige en criminele mannen naar toe werden gestuurd. Alles onder het hoedje van heropvoeding. 

In 1923 kwam er ook een vrouwenhuis, dit keer op het eiland Sprogø. Hier werden op de eerste plaats vrouwen aangebracht die een uitgesproken sexueel gedrag vertoonden. Men was bang voor geslachtsziekte en gedeformeerde kinderen. De vrouwen woonden hier gemiddeld zeven jaar en mochten slechts weg als ze toestemden in een sterilisatie....

Dit alles werd vol trots getoond aan de rest van Europa. Maar: 

Kijk eens op deze foto. Je kon worden aangebracht als je aan een van de volgende "afwijkingen" leed.

Zou jij dit kunnen zijn?

Schep je soms op?

Heb je ooit gelogen?

Ben je temperamentsvol

Heb je ooit een regel overtreden?

Ben je mentaal ziek?

Ben je homosexueel?

Is je IQ lager dan 70?

Ben je ooit van huis weggelopen?

Heb je ooit gestolen?

Ben je sexueel aktief?

Pas in 1989 werd de laatste racehygiënische wet opgeheven!

in 1980 werd de verantwoording voor geestelijk-en lichamelijk gehandicapten overgedragen van staat naar amt en gemeente en sinds 2006 is het alleen de gemeente die ervoor aansprakelijk is. 

In 1990 werd de instelling in Brejning gesloten.

Helaas leeft het begrip :HEROPVOEDING nog steeds op vele plaatsen. Wat is er veel ellende uit voortgekomen. Kindertjes uit Groenland die naar Denemarken moesten om de Deense cutuur en taal te leren en nooit meer terugkeerden, Indianen in Amerika en Canada verguisd, De Maories en Aboriginals, en ga maar door. Waarom zijn we toch zo bang (geweest) voor onbekende culturen?

Waarom denken we dat wij het het beste weten. Ogen, oren en geest open houden, daarvan wordt een mens wijzer. 

Ruitje reiningen met koude thee.

De chef fietste naar de markt om kaas te kopen en ik maakte de kachel schoon. Dat moet om de drie-vier dagen en vandaag was het hoognodig. 

Weet je het nog? Het ruitje/glas van de kachel schoonmaken met koude thee? Dat deed ons moeder vroeger al toen we nog een kolenkachel hadden en nu doe ik het bij onze pellet-kachel. Weg met het roet! 

Dat roet nemen we op de koop toe, want door het stoken met onze kachel hebben we de stookkosten aardig onder contrôle gehouden. Tot nu toe, want de winter is nog niet voorbij...

Ik was vandaag weer twee keer in Skagen, ook even in Birmingham in Engeland en een poosje in het Kopenhagen van de jaren 60. Ruth was op de koffie en dan gaan als gewoonlijk weer de memory-lane in. Hoe oud haar kinderen zijn en hoe haar achterkleinkind heet is ze vergeten, maar van vroeger weet ze nog (bijna) alles. 

En het was niet eens mijn idee.

De chef vond het. Het kwam op zijn mobieltje omdat hij de aanbiedingen krijgt te zien van  de zaak van Harald Nyborg. Ooit kocht je daar alleen maar ijzerwaren, gereedschap, tuinstoelen of een wasmaschine. Nu kun je er ook shampoo, snoep-en speelgoed en ja...breigaren kopen. Dus ik, hup op de fiets en ik kocht een hele zwik voor nog geen 15 euro. Halleluja, ik kan voorlopig vooruit.

Als je opruimt kom je verrassende dingen tegen. Bijvoorbeeld een doos vol postzegelalbums. Een paar van mijn schoonvader (die mijn postzegels overnam), later overgenomen door dochterlief en nu weer terug naar af, onder het stof in de kast. Zouden die misschien wat waard zijn? De chef betwijfelt het; nou ja, ik eigenlijk ook.

Afgelopen zaterdag gingen we lunchen bij hotel-restaurant Postgaarden. Daarvan had ik een aanbieding gezien, "smørrebrød ad libitum en twee glaasjes drinken". Het is een van de oudste hotels van de stad en geld om het echt op te knappen en/of te moderniseren is er waarschijnlijk niet. De eetzaal is gewoon een stukje nostalgie uit de jaren vijftig. Ik vond het best gezellig, alleen jammer dat er nog steeds een beetje een muffe lucht hing. Waarschijnlijk van alle sigaren-sigaretten-rook door de tijden heen. En nee, je mag al lang niet meer binnen roken, gelukkig maar. Het smørrebrød was heel lekker en de bediening enorm vriendelijk. Dat laatste kom je helaas zo vaak niet meer tegen.

Geen nieuws vanuit het noorden.

En dat is maar goed ook. Geen nieuws is vaak inderdaad goed nieuws. We hebben opgeruimd op de bovenverdieping. Het tweepersoons bed dat op de kleine logeerkamer stond is gehalveerd. Als er nu twee man komt slapen moet de ene genoegen nemen met een matrasje op de grond. Meestal wordt de logeerkamer alleen gebruikt door Philip en die heeft genoeg aan een eenpersoons bed. Nu nog even schuiven met bed en boekenkastjes om het gezellig te maken.

Een foto gepikt van de website van onze stad, met een kijkje op de oude watertoren, een stukje van de stadswallen, de binnenstad en de Lillebælt met de "nieuwe brug" (uit 1970 ;-) naar Fyn.

Nog even wachten op lente en zomer.

In de Hannerup-kerk, daar waar onze kinderen gedoopt zijn, was er een concert met zang en muziek. Ik ken ze alledrie, Louise, een van onze koordirigenten en nu een brei-maatje, Dorthe, de klarinetiste, die af en toe inviel en Svitlana, de laatste dirigent van het Lunakoor. Prachtig concert in een volle kerk; een uurtje genieten van een gevarieerd programma; musicalsongs, liederen van de Faroe-eilanden, van Deense componisten en natuurlijk twee liedjes om mee te zingen want dat doen de Denen graag.

De foto is zo slecht omdat ik het inzoomde met m'n mobieltje...tja..

In het begin van de week was het nog goed weer. Een rondje door de stad, langs het strand en over Fælleden, officieel heet het Hyby Fælled.  Als je goed kijkt zie je de Lillebælt zo ongeveer in het midden. Fælleden was en is een militair-gebied, dat tegenwoordig open is voor iedereen. Er mag dus gelukkig niks gebouwd worden en het wordt behouden als beschermd natuurgebied. Heel fijn!! Het wordt nog steeds gebruikt voor veld-training en er worden regelmatig schietoefeningen gehouden; voor militairen en politie. Maar dat gebied is afgeschermd. Fælleden is groot genoeg - 230 hectare.

We hebben ook een paar dagen gewerkt aan een flinke order maar van fietsen kwam niet veel. Woensdag zaten we de hele dag in een dichte mist, gisteren klaarde het op en werkte ik een uurtje (of iets meer) in de tuin en vandaag regent het dat het giet. Vanmiddag verwacht men storm in de kop van Jutland. Daar zal wel iets van afzwaaiien naar het zuiden vermoed ik. 

Ik had het kunnen weten!

We gingen naar de lofgeprezen, de lievelingsfilm van critici, de verzamelaar van 5 en 6 sterren in de diverse dagbladen: "The Banshees og Inisherin", mijn dochter en ik en we vonden de film: vreselijk. Saai, langdradig, een merkwaardig verhaal en niet eens van die prachtige natuuropnames waarvan verteld wordt. Tja, ik had het kunnen weten! De filmcritici en ik zijn nooit van dezelfde mening. Mijn dochter was het daarentegen volledig eens met mij. We hebben hem "uitgezeten" om daarna leker te gaan eten met z'n tweeën. 

Dat was veel gezelliger!

Bevrijdend.

Het fijne van een etentje met vriendinnen die je al lang kent is dat er niks onder stoelen of banken geschoven wordt. We leven al zo lang met elkaar mee. We hebben twee van hen zien opkrabbelen na het verlies van hun echtgenoot, we weten van de problemen van de volwassen kinderen en de zorgen om kleinkinderen of het alleen zijn. We weten dat de ouderdom met gebreken komt. We zien dat we allemaal de grijze kant op gaan, dat leeftijd niet zo belangrijk is en dat alles bij elkaar geeft een enorm ontspannende en gezellige avond. Met de "alt"-zangers uit ons oude koor. Bij "Kim's Køkken". 

Er lag een uitnodiging in de bus: "Mijn" tante Mien, mijn peettante, wordt 100 jaar in maart. Jaaa, natuurlijk gaan we haar feliciteren !! We hebben een huisje gehuurd ten zuiden van Tilburg en, heel gezellig, gaan onze dochter en een van de kleinzonen mee.

Even een fotootje van ons gewoonlijke zaterdag ontbijt. 

De chef haalt dan verse broodjes bij de bakker en lekkere kaas op de markt. 

(alleen op zaterdag, want er zitten veel van die caloriedingetjes in)

Wie wat bewaard heeft wat. Ik had nog een zelfgemaakte fazant-en wild ragout in de diepvries. Daarvan maakte ik een heerlijke shepherdpie. 

Fijn voor de koude dagen van afgelopen week.

En zo werd het dinsdag..

..and what have I done...

We bezochten Skills 2023. Op de Messe (beurs) hier op fietsafstand. Wat zijn er toch veel fantastische vak-opleidingen. Op de foto links boven staat de chef te praten met de komende "skilte-tekniker's". zij die reclameborden, raamreclame en zo al meer maken. Zijn vak - al 30 jaar. Hieronder een hele kleine verzameling, want er was nog veel meer...

We gingen twee keer naar de bioscoop. Zondag ging Sandra mee want die wilde oh zo graag die nieuwe Deense film: "Meter i Sekundet" zien. Een heerlijke film over een jong koppeltje met kind dat verhuist van het "bruisende" Kopenhagen naar een winderige uithoek in Denemarken.  We hebben genoten en gelachen. Want die uithoek was zo slecht nog niet.

De andere film zagen we gisteren. Ook een Deense. "Ustyrlig". Een film die gaat over een trieste periode in de geschiedenis van dit land. In de jaren vijftig, waar moeilijk controleerbare meisjes via de kinderbescherming in inrichtingen voor "zwakzinnnigen"  werden aangebracht. Een van die inrichtingen stond op het eiland Sprogø (daar waar de brug over de Storebælt nu overheen gaat). Een inrichting voor meisjes/vrouwen. Alles onder het mum van  zorg en voorzorg. Een heel indrukwekkende film, want Maren, de hoofdpersoon was eigenlijk alleen een jonge vrouw die graag wilde dansen en plezier maken.

Over die "Kellerske Institutioner" zal ik een ander keer schrijven.

Zaterdag had ik een etentje met mijn oude vrienden. Dit keer in een restaurant waar het helaas tjokvol was en je daardoor maar met een paar personen kon (bij)praten. We zaten met 11 man aan een lange tafel.

De chef fabriceerde heerlijke "fastelavnsboller" op zondag waarvan Sandra en Carl meegenoten. Hij kan er wat van, die chef!

Soezendeeg 

Ik zie net dat zoonlief zijn schrijfproject heeft opgehangen in de bibliotheek van Odense. 

Een koffer vol avonturen.

Nu trek ik m'n wandelschoenen aan voor een rondje "Interval-wandelen". Het is tenslotte weer dinsdag.