Onder het zand.

"Onder het zand - Under sandet".

Zo heet de film over de 2 miljoen landmijnen, die de Duitsers tijdens de tweede wereldoorlog langs de Deense kusten hadden begraven.

Anderhalf miljoen lagen onder het zand van de westkust.

1.500.000 !!

Toen de oorlog was beëindigd werden 2000 krijgsgevangenen aan het werk gezet om deze mijnen weg te halen. Minder dan de helft overleefde dit.

Vele krijgsgevangenen waren jongens; nog niet eens achttien jaren oud.

Een film over haat en begrip, over dilemma's, over vrienden en vijanden, over hoop op toch een toekomst.

We hadden eindelijk tijd om naar de bioscoop te gaan. 

Ik had een "vrije"dag en kon daarom al vroeg meehelpen in de zaak. We waren veel vroeger klaar dan verwacht.

Carl van school gehaald, wat koekjes gebakken... en tijd over voor de fillum...

Mystiek en bijgeloof.

Mystiek en bijgeloof. Daar zijn ze goed in, in Scandinavië.

De dagen zijn nu donker; het is nog geen zeven uren licht.

Zon op: 8.52

Zon onder: 15.45

Het is ook bijna midwinter.

Zondag is het Lucia-dag; dan zingt ons koor in de kerk van Egeskov tijdens de negen lezingen.

Na de Lucia's die het licht binnen dragen.

Hiermee wordt ook de midwinter ingeluid.

Vooral de tijd tussen kerst en nieuwjaar was vroeger een gevaarvolle tijd. Dan ging de hemel open en konden er niet alleen goede schepselen naar beneden komen, ook heksen, trollen, kabouters, schavuiten en moordenaars kwamen tot leven.

Schilderij : Julereia uit 1922, van Nils Berslien

(vooral de huis-kabouter moest tot vriend worden gehouden, die bleef namelijk het hele jaar door in de huizen - in de stallen, op zolders of in kelders)

Om het allemaal nog dramatischer te maken bezochten jonge mannen in de kersttijd de afgelegen boerderijen om met geschreeuw, lawaai en dronkenschap het kwade te verdrijven. 

Ze reden op bokken.

En daar komen de halmbokken vandaan die je in veel huizen ziet staan in deze tijd.

Deze ziet er nu erg vredelievend uit.

De engelen.

Na de kabouters (zeer belangrijke wezens in het volksgeloof door de tijden heen) komen de engelen.

Allemaal oude dingetjes, zorgvuldig bewaard....allemaal traditie...ieder jaar hetzelfde.

Het is een magische cirkel die ik niet kan en wil doorbreken.

Het is wel alsof er steeds minder tijd gaat zitten tussen het in-en-uitpakken van de kerstspullen.

Aan alles zit een verhaaltje vast:

Gemaakt door Jeff op de kleuterschool.

Deze maakte Sandra ooit....

Moderne kaboutertjes, een liefdevol geschenk..

En het oudste houten kaboutertje, waar eerst onze kinderen en later onze kleinkinderen op sabbelden.

Het menneke is dus al 40 jaar, wat geen leeftijd is voor een kaboutertje!

Het kerstklokje voor het raam. Dat is nog van chefs overgrootmoeder geweest.

Op het laatst wordt de kerststal gezet.

Daar wacht ik nog even mee.

Die is ook op leeftijd; die is namelijk net zo oud als ik.... 

Gisteren kwam Peter aanzetten met een kerstboom van twee meter hoog. Vers gekapt in het bos; samen met zijn collega's.

Er zal een stuk af moeten, anders krijgen we hem nooit de kamer in.

De kerstboom zetten we pas op Lillejuleaften - de kleine kerstavond.

En dan eten we æbleskiver en risengrød (rijstebrij).

Rijstebrij omdat daar de dag erna een toetje van gemaakt wordt:

risalamande. Niks geen Frans dessert; puur Deens!

Een beetje traditie..

Het begint zo'n beetje een traditie te worden: de jaarlijkse kerst-toer met de twee oudste kleinkinderen.

Op deze natte, winderige zaterdag namen we ze mee naar Aarhus.

Deze keer naar het nieuwe Moesgaard museum.

Eigenlijk had ik ze dit jaar mee willen nemen naar Aarhus Theater, voor de voorstelling "De sneeuwkoningin", maar álles was al maanden geleden uitverkocht.

"Den gamle by", stond ook op de ideeënlijst, maar het was maar goed dat we daar van af zagen, want het was me toch een pokkenweer!!

Deze keer is het Helga die ons bezoekt. De stormen hebben sinds kort namen gekregen; in alfabetische orden.

De A weet ik niet meer, we hadden een erge storm die Bodil heette, een Carl, D en E ben ik kwijt; vorige week maakte Gorm het land onveilig en dit keer is het dan Helga.

In het museum was het droog en warm.

De evolutietrap.

Leuk gedaan.

Bovenaan staat Lucy, het oudste gevonden mensje - 3,2 miljoen jaren oud; 

onderaan de hedendaagse mens.

Daartussen dus al die andere, de neanderthaler, de homo sapiens.....de hobbit (heeft echt geleefd en zag er ongeveer zó uit):

Het is een museum dat het stenen-en bronzen tijdperk laat leven; dat je laat voelen hoe het was in de Vikingentijd te leven, of als moerasvolk 500 jaar voor Chr.

Interactief en heel leuk/interessant.

Na een paar uurtje hielden we het voor gezien en reden naar Aarhus centrum, waar we een late lunch aten bij Jensens Bøfhus.

En dan moet er ook geshopt worden.

Caroline moest een verjaardagscadeau kopen voor haar vriendin en allebei moesten ze nog wat kerstcadeautjes inslaan.

Ik heb er ook twee gekocht.

't Begint al wat te lijken.

Nog wat koffie bij Salling en chocolademelk en dan weer naar huis in het pikkedonker, met wegen die veel van rivieren weg hadden en een wind die je van de weg af wilde rukken.

Wij hadden een gezellige dag.

Donderdag heb ik vrij; dan zal ik Carl uit school halen en gaan we met LEGO spelen en chocolademelk drinken.

Misschien koekjes bakken? 

Dat vindt hij vast leuker dan een museum...dat komt later.

Overigens houdt Helga nog steeds stand!

Hoor de wind waait stormt door de bomen....

Mørk = donker.

Het is vier uur.

Ik heb net de lampen in de kamer aangedaan.

En het wordt nog eerder donker...zucht!
Zon op: 8.31
Zon onder: 15.52
In december vind ik het niet zo erg, maar januarí! 
Vreselijk!

Ik ben intussen bezig om de kerstcadeautjes te verzamelen.
Iets voor Carl, iets voor Philip; dat van Peter is ook in huis; vast een kleinigheidje voor Jeff; Voor Casper weet ik ook wat, een paar dingetjes voor Caroline zijn gevonden...
Ik moet een lijstje maken, anders raak ik in de war met wat nou voor wie is....

Tussen het werken door duik ik af en toe een winkel in.

Ik kom tijd te kort; dat is natuurlijk ook omdat december slechts drie weken telt voordat het kerstmis is.
Gelukkig heb ik volgende week én de week erop een vrije dag ingelast.
Op de zaak is het drukdruk.
Tussen de bedrijven door heeft de chef toch nog tijd gehad om zijn beroemde "rullepølse" te maken.

Ach, het zal toch wel kerstmis worden.
Vanmiddag vroeg vrij en de keuken een goeie beurt gegeven.

Morgen nemen we onze twee oudste kleinkinderen mee op de jaarlijkse Juletur.

Kalendertijd.

December is kalendertijd,

De Julekalenders zijn er weer.

Met chocolade

of kleine pakjes 

en natuurlijk op de tv. 

Op twee, drie, vier, vijf zenders.

Drie voor de kinderen - of nee, steeds meer voor de hele familie.

"Absalons geheim" op één, "De Kerstwens" op twee en "De Kabouterbende" op drie.

De kinderen kijken er naar uit.

Dit jaar is "De Kerstwens" nieuw.

Philip kon die van vorig jaar nog precies navertellen, dus indruk heeft het in ieder geval gemaakt.

In december sla ik ook het laatste blad van de maandkalender om. Die koop ik ieder jaar van de daklozen....

De Gerarduskalender begint heel dun te worden. Die krijg ik ieder jaar van ons moeder. De nieuwe ligt boven.

Van de agenda, die altijd op het bureau ligt, is ook al een nieuwe aangeschaft. Daar leggen we alle brieven, afspraken, kaartjes, tickets en meer van dat soort in...

Hier een girokaart; en de kaarten voor de komende verkiezingen.

Donderdag wordt er in Denemarken gestemd over het wel of niet behouden van een aantal juridische rechten in eigen hand en land in plaats van een groot deel ervan aan de EU over te dragen. Retsforbehold, noemen we het. Juridische voorbehoudens.

Ik heb ook nog een kalender in mijn telefoons (een privé en een van m'n werk), maar de kalender op tafel kunnen we hier echt niet missen! Het zijn halve dagboeken. Ik heb ze bewaard (waarom in 's hemelsnaam) vanaf 1986.

En tot slot hebben we nog een verjaardagskalender op de wc hangen.

Echt Nederlands!

Dat is mijn dilemma. 

De kalender is versleten; gelapt met vele stukjes plakband en elastiekjes.

De kalender is aan vervanging toe...... hij hangt er al járen....

Maar op deze kalender staan de verjaardagen - en sterfdagen van vele geliefde mensen.

Als laatste de moeder van Ivona. Overleden vrienden/vriendinnen, bekenden, mijn vader die in 1958 is gestorven, ooms en tantes, zelfs mijn oma's en opa's staan er op.

Als ik een nieuwe aanschaf, dan schrijf ik vast niet al deze namen over. 

Of...? ??

Ik houd ze op deze manier wel vast in mijn herinnering....

Wat doe jij?

Adventstijd.

In Nederland kwam de goede lieve Sint vorige week aan, hier bij ons kwam de kerstman gisteren aan. Per schip, aan de haven.

(De rendieren zijn er nog niet; die komen pas over een week aangevlogen).

Als de kerstman komt dan gaan de lichtjes in de kerstboom aan en de feestverlichting in de hele binnenstad.

Nu begint de kerstmaand.

De eega maar klagen; "voor mij hoeft dat hele kerstgebeuren niet!"-foeter, foeter.."al die heisa!"

Maar dat heeft hij ook met verjaardagen, bruiloften, feestjes en ga maar door. Hij heeft het liefste dat alles zijn normale gangetje gaat. Maar wat zou ík dat een saaie boel vinden!

(dus we doen het op míjn manier - ha!).

Ik was gisteren naar het kerstfeest op de school van de kleinkinderen. Die zitten alle drie op dezelfde school; van de nulde tot de negende klas. Caroline stond in de tombola en Casper serveerde Chili-con-carne in het café. De nuldeklassers hadden meegeholpen de school te versieren en hadden vrij.

Na afloop kwamen Caroline en Carl mee hier naar toe, Casper ging naar z'n vader. De ouders gingen naar een concert in Vejle en wij aten "stegt flæsk med persillesovs" - op bestelling gemaakt door de thuisgebleven morfar.

Als je goed kijkt zie je Carl opgekruld in de stoel liggen met het tablet voor z'n neus.

Dat was vanmorgen toen alleen hij en ik op waren.

Caroline bezette daarna de badkamer een klein uurtje.... "wat dóet zo'n wicht zo lang op de badkamer", vroeg de eega zich af. (Hij is nooit vrouw geweest). Maar goed dat we twee wc's hebben.

Tegen de middag werden ze opgehaald.

Nog even gewerkt, dan naar de stort met een volle aanhangwagen.

en zie: een regenboog in november...

De hertjes die je ziet, staan op het garagedak van de buurman.

Hij is al de hele week bezig om zijn tuin in een tivoli te veranderen.

Het knippert van alle kanten.

De buurman twee huizen recht doet ook mee. Geel, rood. blauw...alles door elkaar.

Ach, het is maar een maand december....

Ik zet morgen de Zweedse standaard maar voor het raam en zal proberen de eega over te halen om wat lampjes boven de deur aan te brengen. Wel wat discreter...

Morgen mag de eerste kaars van de adventskrans aan: