Koor op Lucia-dag.

Nog even oefenen voordat de negen lezingen beginnen.

Deze meisjes begonnen de dienst als Lucia's.

Nu bæres lyset frem                          Nu wordt het licht gedragen
stolt på din krone                               trots op je kroon
rundt om i hus og hjem                      rondom in huis en thuis
sangen skal tone                                 zal het lied klinken
Nu på Lucia-dag                                Nu op Lucia dag
hilser vort vennelag                           groet onze vriendenkring
Santa Lucia, Santa Lucia                   Sancta Lucia, Sancta Lucia 

Ze zongen ook nog tijdens de lezingen.

Het is een mooi kerkje, dat van Egeskov.

Klein, oud, mooi en gezellig.

Ja, ja, de Deense volkskerk komt niets tekort.

Wij zongen samen met leden van het kerkkoor.

En het ging goed, klonk goed en was stemmingsvol.

Na afloop was er koffie met cake achter in de kerk.

Omdat ik een paar keer als chauffeur was ingesprongen kreeg ik van Ulla een cd met heel speciale kerstliederen.

Ulla is opgeleid tot operazangeres en heeft jarenlang in theaters en concertzalen gezongen.

Dirigent Børge Wagner verzamelde een aantal jaren geleden de beste zangers uit de Scandinavische landen en maakte een 

kerst cd.

Ik kreeg een exemplaar: ik voel me zeer vereerd!

Kerstboodschappen.

Vandaag naar Flensborg voor de kerst-boodschappen.

Dat scheelt een hoop in prijs, ook al zijn veel dingen hier goedkoper geworden. 

Zelfs al wordt beweerd dat we uit de crisis zijn, zit er lang niet zoveel geld onder de mensen.

En als er minder wordt gekocht/verkocht dan gaan de prijzen zakken. Sommige winkels in de stad houden al uitverkoop! 

Maar ondanks dat is veel eten en drinken toch goedkoper in Deutschland.

We kochten een gans (voor kerstavond).

We kochten limonade en bier.

We kochten kaas en snoep en meel en boter.

We waren even bij Rossmann (drogist) en kochten compeed pleisters en shampoo.

Dit kochten we in Handewitt.

Toen reden we door naar Flensborg.

Mensen, mensen, wàt een mensenmassa.

En wat een automassa.

Drie keer de stad rond voordat we een parkeerplaats vonden.

Gelukkig hoefden we geen boodschappen meer te doen; gewoon rondkijken, een kopje koffie en een berlinerbol... (even bij C&A binnenwippen en een zwart, simpel jurkje gekocht).

Flensborg ligt in Duitsland, maar iedereen spreekt Deens en zelfs de kerstversiering laat een Glædelig Jul zien.

Het was naast de gewone zaterdagmarkt natuurlijk ook kerstmarkt.

Met glühwein, en worst, en oliebollen en apfelpunch en berlinerbollen en warme wintermutsen en sjaals en tassen en nog meer glühwein en alles wat er meer op een kerstmarkt te vinden is.

Tot slot aten we bij de italiaan, haalden de auto reden over donkere wegen terug naar huis.

De (meeste) kerstboodschappen zijn in huis.

Onder het zand.

"Onder het zand - Under sandet".

Zo heet de film over de 2 miljoen landmijnen, die de Duitsers tijdens de tweede wereldoorlog langs de Deense kusten hadden begraven.

Anderhalf miljoen lagen onder het zand van de westkust.

1.500.000 !!

Toen de oorlog was beëindigd werden 2000 krijgsgevangenen aan het werk gezet om deze mijnen weg te halen. Minder dan de helft overleefde dit.

Vele krijgsgevangenen waren jongens; nog niet eens achttien jaren oud.

Een film over haat en begrip, over dilemma's, over vrienden en vijanden, over hoop op toch een toekomst.

We hadden eindelijk tijd om naar de bioscoop te gaan. 

Ik had een "vrije"dag en kon daarom al vroeg meehelpen in de zaak. We waren veel vroeger klaar dan verwacht.

Carl van school gehaald, wat koekjes gebakken... en tijd over voor de fillum...

Mystiek en bijgeloof.

Mystiek en bijgeloof. Daar zijn ze goed in, in Scandinavië.

De dagen zijn nu donker; het is nog geen zeven uren licht.

Zon op: 8.52

Zon onder: 15.45

Het is ook bijna midwinter.

Zondag is het Lucia-dag; dan zingt ons koor in de kerk van Egeskov tijdens de negen lezingen.

Na de Lucia's die het licht binnen dragen.

Hiermee wordt ook de midwinter ingeluid.

Vooral de tijd tussen kerst en nieuwjaar was vroeger een gevaarvolle tijd. Dan ging de hemel open en konden er niet alleen goede schepselen naar beneden komen, ook heksen, trollen, kabouters, schavuiten en moordenaars kwamen tot leven.

Schilderij : Julereia uit 1922, van Nils Berslien

(vooral de huis-kabouter moest tot vriend worden gehouden, die bleef namelijk het hele jaar door in de huizen - in de stallen, op zolders of in kelders)

Om het allemaal nog dramatischer te maken bezochten jonge mannen in de kersttijd de afgelegen boerderijen om met geschreeuw, lawaai en dronkenschap het kwade te verdrijven. 

Ze reden op bokken.

En daar komen de halmbokken vandaan die je in veel huizen ziet staan in deze tijd.

Deze ziet er nu erg vredelievend uit.

De engelen.

Na de kabouters (zeer belangrijke wezens in het volksgeloof door de tijden heen) komen de engelen.

Allemaal oude dingetjes, zorgvuldig bewaard....allemaal traditie...ieder jaar hetzelfde.

Het is een magische cirkel die ik niet kan en wil doorbreken.

Het is wel alsof er steeds minder tijd gaat zitten tussen het in-en-uitpakken van de kerstspullen.

Aan alles zit een verhaaltje vast:

Gemaakt door Jeff op de kleuterschool.

Deze maakte Sandra ooit....

Moderne kaboutertjes, een liefdevol geschenk..

En het oudste houten kaboutertje, waar eerst onze kinderen en later onze kleinkinderen op sabbelden.

Het menneke is dus al 40 jaar, wat geen leeftijd is voor een kaboutertje!

Het kerstklokje voor het raam. Dat is nog van chefs overgrootmoeder geweest.

Op het laatst wordt de kerststal gezet.

Daar wacht ik nog even mee.

Die is ook op leeftijd; die is namelijk net zo oud als ik.... 

Gisteren kwam Peter aanzetten met een kerstboom van twee meter hoog. Vers gekapt in het bos; samen met zijn collega's.

Er zal een stuk af moeten, anders krijgen we hem nooit de kamer in.

De kerstboom zetten we pas op Lillejuleaften - de kleine kerstavond.

En dan eten we æbleskiver en risengrød (rijstebrij).

Rijstebrij omdat daar de dag erna een toetje van gemaakt wordt:

risalamande. Niks geen Frans dessert; puur Deens!

Een beetje traditie..

Het begint zo'n beetje een traditie te worden: de jaarlijkse kerst-toer met de twee oudste kleinkinderen.

Op deze natte, winderige zaterdag namen we ze mee naar Aarhus.

Deze keer naar het nieuwe Moesgaard museum.

Eigenlijk had ik ze dit jaar mee willen nemen naar Aarhus Theater, voor de voorstelling "De sneeuwkoningin", maar álles was al maanden geleden uitverkocht.

"Den gamle by", stond ook op de ideeënlijst, maar het was maar goed dat we daar van af zagen, want het was me toch een pokkenweer!!

Deze keer is het Helga die ons bezoekt. De stormen hebben sinds kort namen gekregen; in alfabetische orden.

De A weet ik niet meer, we hadden een erge storm die Bodil heette, een Carl, D en E ben ik kwijt; vorige week maakte Gorm het land onveilig en dit keer is het dan Helga.

In het museum was het droog en warm.

De evolutietrap.

Leuk gedaan.

Bovenaan staat Lucy, het oudste gevonden mensje - 3,2 miljoen jaren oud; 

onderaan de hedendaagse mens.

Daartussen dus al die andere, de neanderthaler, de homo sapiens.....de hobbit (heeft echt geleefd en zag er ongeveer zó uit):

Het is een museum dat het stenen-en bronzen tijdperk laat leven; dat je laat voelen hoe het was in de Vikingentijd te leven, of als moerasvolk 500 jaar voor Chr.

Interactief en heel leuk/interessant.

Na een paar uurtje hielden we het voor gezien en reden naar Aarhus centrum, waar we een late lunch aten bij Jensens Bøfhus.

En dan moet er ook geshopt worden.

Caroline moest een verjaardagscadeau kopen voor haar vriendin en allebei moesten ze nog wat kerstcadeautjes inslaan.

Ik heb er ook twee gekocht.

't Begint al wat te lijken.

Nog wat koffie bij Salling en chocolademelk en dan weer naar huis in het pikkedonker, met wegen die veel van rivieren weg hadden en een wind die je van de weg af wilde rukken.

Wij hadden een gezellige dag.

Donderdag heb ik vrij; dan zal ik Carl uit school halen en gaan we met LEGO spelen en chocolademelk drinken.

Misschien koekjes bakken? 

Dat vindt hij vast leuker dan een museum...dat komt later.

Overigens houdt Helga nog steeds stand!

Hoor de wind waait stormt door de bomen....

Mørk = donker.

Het is vier uur.

Ik heb net de lampen in de kamer aangedaan.

En het wordt nog eerder donker...zucht!
Zon op: 8.31
Zon onder: 15.52
In december vind ik het niet zo erg, maar januarí! 
Vreselijk!

Ik ben intussen bezig om de kerstcadeautjes te verzamelen.
Iets voor Carl, iets voor Philip; dat van Peter is ook in huis; vast een kleinigheidje voor Jeff; Voor Casper weet ik ook wat, een paar dingetjes voor Caroline zijn gevonden...
Ik moet een lijstje maken, anders raak ik in de war met wat nou voor wie is....

Tussen het werken door duik ik af en toe een winkel in.

Ik kom tijd te kort; dat is natuurlijk ook omdat december slechts drie weken telt voordat het kerstmis is.
Gelukkig heb ik volgende week én de week erop een vrije dag ingelast.
Op de zaak is het drukdruk.
Tussen de bedrijven door heeft de chef toch nog tijd gehad om zijn beroemde "rullepølse" te maken.

Ach, het zal toch wel kerstmis worden.
Vanmiddag vroeg vrij en de keuken een goeie beurt gegeven.

Morgen nemen we onze twee oudste kleinkinderen mee op de jaarlijkse Juletur.

Kalendertijd.

December is kalendertijd,

De Julekalenders zijn er weer.

Met chocolade

of kleine pakjes 

en natuurlijk op de tv. 

Op twee, drie, vier, vijf zenders.

Drie voor de kinderen - of nee, steeds meer voor de hele familie.

"Absalons geheim" op één, "De Kerstwens" op twee en "De Kabouterbende" op drie.

De kinderen kijken er naar uit.

Dit jaar is "De Kerstwens" nieuw.

Philip kon die van vorig jaar nog precies navertellen, dus indruk heeft het in ieder geval gemaakt.

In december sla ik ook het laatste blad van de maandkalender om. Die koop ik ieder jaar van de daklozen....

De Gerarduskalender begint heel dun te worden. Die krijg ik ieder jaar van ons moeder. De nieuwe ligt boven.

Van de agenda, die altijd op het bureau ligt, is ook al een nieuwe aangeschaft. Daar leggen we alle brieven, afspraken, kaartjes, tickets en meer van dat soort in...

Hier een girokaart; en de kaarten voor de komende verkiezingen.

Donderdag wordt er in Denemarken gestemd over het wel of niet behouden van een aantal juridische rechten in eigen hand en land in plaats van een groot deel ervan aan de EU over te dragen. Retsforbehold, noemen we het. Juridische voorbehoudens.

Ik heb ook nog een kalender in mijn telefoons (een privé en een van m'n werk), maar de kalender op tafel kunnen we hier echt niet missen! Het zijn halve dagboeken. Ik heb ze bewaard (waarom in 's hemelsnaam) vanaf 1986.

En tot slot hebben we nog een verjaardagskalender op de wc hangen.

Echt Nederlands!

Dat is mijn dilemma. 

De kalender is versleten; gelapt met vele stukjes plakband en elastiekjes.

De kalender is aan vervanging toe...... hij hangt er al járen....

Maar op deze kalender staan de verjaardagen - en sterfdagen van vele geliefde mensen.

Als laatste de moeder van Ivona. Overleden vrienden/vriendinnen, bekenden, mijn vader die in 1958 is gestorven, ooms en tantes, zelfs mijn oma's en opa's staan er op.

Als ik een nieuwe aanschaf, dan schrijf ik vast niet al deze namen over. 

Of...? ??

Ik houd ze op deze manier wel vast in mijn herinnering....

Wat doe jij?

Adventstijd.

In Nederland kwam de goede lieve Sint vorige week aan, hier bij ons kwam de kerstman gisteren aan. Per schip, aan de haven.

(De rendieren zijn er nog niet; die komen pas over een week aangevlogen).

Als de kerstman komt dan gaan de lichtjes in de kerstboom aan en de feestverlichting in de hele binnenstad.

Nu begint de kerstmaand.

De eega maar klagen; "voor mij hoeft dat hele kerstgebeuren niet!"-foeter, foeter.."al die heisa!"

Maar dat heeft hij ook met verjaardagen, bruiloften, feestjes en ga maar door. Hij heeft het liefste dat alles zijn normale gangetje gaat. Maar wat zou ík dat een saaie boel vinden!

(dus we doen het op míjn manier - ha!).

Ik was gisteren naar het kerstfeest op de school van de kleinkinderen. Die zitten alle drie op dezelfde school; van de nulde tot de negende klas. Caroline stond in de tombola en Casper serveerde Chili-con-carne in het café. De nuldeklassers hadden meegeholpen de school te versieren en hadden vrij.

Na afloop kwamen Caroline en Carl mee hier naar toe, Casper ging naar z'n vader. De ouders gingen naar een concert in Vejle en wij aten "stegt flæsk med persillesovs" - op bestelling gemaakt door de thuisgebleven morfar.

Als je goed kijkt zie je Carl opgekruld in de stoel liggen met het tablet voor z'n neus.

Dat was vanmorgen toen alleen hij en ik op waren.

Caroline bezette daarna de badkamer een klein uurtje.... "wat dóet zo'n wicht zo lang op de badkamer", vroeg de eega zich af. (Hij is nooit vrouw geweest). Maar goed dat we twee wc's hebben.

Tegen de middag werden ze opgehaald.

Nog even gewerkt, dan naar de stort met een volle aanhangwagen.

en zie: een regenboog in november...

De hertjes die je ziet, staan op het garagedak van de buurman.

Hij is al de hele week bezig om zijn tuin in een tivoli te veranderen.

Het knippert van alle kanten.

De buurman twee huizen recht doet ook mee. Geel, rood. blauw...alles door elkaar.

Ach, het is maar een maand december....

Ik zet morgen de Zweedse standaard maar voor het raam en zal proberen de eega over te halen om wat lampjes boven de deur aan te brengen. Wel wat discreter...

Morgen mag de eerste kaars van de adventskrans aan:

Daar zat ik dan..

Daar zat ik dan...

tussen al die andere opa's en oma's die waren uitgenodigd op de klassen-kerst-knip-dag.

Ik kwam een oud-collega tegen en een van "mijn" vroegere dagmoeders. Die hebben dus ook de eretitel van grootouder verworven.

Carls farfar (bedstefar) was er ook en plakte ijverig mee.

Een paar meter slingers hebben we gemaakt; we knipten roze varkentjes en fabriceerden kræmmerhuse.

Om morgen de school mee te versieren als het kerstmarkt is.

Eerder op de dag was ik al in Kolding.

Folie afhalen bij de groothandel en etiketten afgeven bij een micro-brouwerij.

De chef vroeg of de ontvanger nog commentaar had, maar daar had hij geen tijd voor, denk ik. Hij stond met zijn voeten in het water! Waarschijnlijk ergens iets fout gegaan in het proces...

Later heeft hij overigens gemaild dat de etiketten fantastisch waren en wij een goede service hadden. (smiley).

Toen nog even naar Odense gereden met een korf met adventscadeautjes  (dat is in plaats van schoen zetten in NL).

Philip schreef zijn verlanglijstje:

Thuisgekomen heb ik me samen met de eega nog even over de navigatie-cursus gebogen.

Jeetje, da's vrij moeilijk hoor!

Behoudende koers, varende koers en sturende koers berekenen via  kompas, stroom en wind gegevens.

Ik waste drie wassen, verschoonde het bed en schrobde de badkamer.

En tussendoor moest ik nog even een correctie naar mijn werk sturen, anders konden die niet verder met het jaarrapport.

Dat was mijn vrije dag!

Goed besteed, nietwaar?!

Even helpen..

Een drukke week tot nu toe.

Het is - op m'n werk -: zou je even kunnen helpen, bijspringen, een extra klusje opknappen, een paar gesprekken overnemen, even langs de produktionsskole, de jeugdzorg.

Voor het Luna-koor: de website, wil je het programma erin zetten, geluidsfiles erbij, noten en tekst...

Wil je mee naar de conferentie vanmiddag? Belangrijk!

Pfffft....

Ik zit!

Morgen een "vrije" dag.

Dan ga ik kerstversiersels knippen in de nul-de klas - bij Carl.

Met andere oma's en opa's.

Ik ga samen met Peters vader, bedstefar (= grootvader).

En 's middags even het bedrijf in.

Dan naar Jeff, Ivona en Philip - de adventskalender afgeven.

Pfffft....

De conferentie was op de technische (hoge)school in Kolding.

De koks onder opleiding hadden voor heerlijk eten gezorgd:

Het voorgerecht. (in rode bieten gemarineerde zalm).

Héérlijk.

Het hoofdgerecht bestond uit een bord vol heerlijke hapjes!

De kelners in spe zorgden voor het serveren en toen een jonge knul mijn glas van tafel pakte gleed het dienblad met wel 10 glazen uit z'n hand de grond op net achter mijn rug.

Retteketetteketet!

Tja...alle begin is moeilijk.

Witte wind.

Ja, daar sta je dan ineens met beide voeten in de winterse sneeuw.

Ik haalde de broodjes vanochtend, lopend.

Wat 'n wind....het voelde aan als min 15!

De eega spijt dat hij z'n handschoenen niet aan had.

De bovenste foto is na de middag genomen; toen de wind iets afnam.

Ach ja, gelukkig hoefden we geen sneeuw te ruimen...alles is weggewaaid.

En wij zijn het grootste deel van de dag maar binnen gebleven.

Het was "so-wie-so" een werk-weekend.

Gisteren van tien tot vijf....snijden, knippen, slissen, stapelen...

Vandaag van tien tot twaalf....snijden, knippen, slissen, stapelen...

Daarna maar vlug wat extra brandstof gekocht, er wordt 10 graden vorst voorspeld. 't Zal wel meevallen....

En vanmiddag hebben we ons met z'n tweeën over de zee-navigatie gebogen. Het is helemaal niet zo gemakkelijk om een koers te berekenen als je rekening moet houden met stroom en windafwijkingen. Met z'n tweeën zie je beter hoe het moet.

Hij had wel erg veel opgaven!

En voor ik er erg in heb is het weekend weer voorbij!

Gisterenavond waren we even bij Sandra's, waar Carl zijn verlanglijstje voor kerstmis schreef:

Knap hoor, zelf geschreven; hij zit pas in de 0-de klas.

(Jaaa, die ze vroeger kleuterklas noemden). 

Dochterlief zag er pips en moe uit. Dunnetjes. 

 Gewoon gestrest.

Te veel werk op school; bezig met een vervolgstudie; een huis met drie kinderen en beetje (veel) perfectionist...

Moeders maakt zich zorgen. (doen moeders dat niet altijd?).

Natuurlijk

In Noord Jutland, in Lille Vildmose, worden vandaag 5 elanden uitgezet.

Om toeristen te trekken én om de natuur in bedwang te houden. Tot nu toe zorgden mensenhanden (en herten) ervoor om dit moeras- gebied te temmen. 

Dat wordt nu aan de dieren overgelaten.

Als het project lukt komen er zeven elanden meer.

In de wateren van de Lillebælt (de kleine Belt) hier bij ons is het grootste bestand van bruinvissen (marsvin heten ze hier) te vinden.

Bruinvissen zijn walvissen.

Ze zijn hier in grote getale vanwege de vegetatie op de bodem en de verscheidenheid ervan.

En bij de haven en wateren rondom Taulov/Skærbæk zijn een paar dolfijnen te vinden.

Het is maar dat u het weet...

Versleten.

Via mijn werk zit ik in het "Rehabiliteringsteam", waar een advies wordt gegeven over het toekennen van vroegtijdig pensioen, een ressourceverloop of een mogelijke flex-baan.

Gisteren kwam er een 20 jarige jonge man met een BMI van 10!!!

Hij woog 25 kilo.

Hij was psychisch ziek al vanaf zijn twaalfde jaar.

Welbespraakt, weloverwogen en heel rustig.

Vreselijk om dat aan te zien; 

de fysiotherapeute moest erbij huilen.

Vandaag is hij weer opgenomen......

voor de zoveelste keer...

Een ander verhaal is de rug van de chef.

Artrose.

Versleten rug.

De onderste ruggenwervel is vergroeid met het staartbeentje, de drie wervels daarboven zijn versleten.

Pijnlijk is dat, artrose!

Hij zit onder de pijnstillers momenteel.

Morgen kan hij naar de fysiotherapie; daar zal hij een aantal? behandelingen krijgen.

We hopen maar dat er iets verlichting komt.